Werk als interessant terrein om aan zinvolle doelen te werken

Hoe je als werknemer in je werk aan zinvolle doelen kunt werken

 

Zin in werk in de betekenis van het zinvolle is een belangrijke factor die van invloed is op betrokkenheid en bevlogenheid in werk.

En dus op je werkgeluk.

Betrokkenheid bij je werk en de organisatie waarvoor je werkt zal groter zijn als er een goede match is tussen jouw persoonlijke doelen en waarden, en doelen en waarden van de organisatie waarin en waarvoor je werkt.

In een van mijn vorige artikelen schreef ik over de vier soorten Zin volgens het gedachtegoed van René Gude; het zinnelijke, het zintuiglijke, het zinrijke en het zinvolle.

Het kan zijn dat je heel goed begrijpt wat je doet in je werk en dat je de betekenis van je werk goed kunt verwoorden; het zinrijke.

Maar dat je je werk niet ervaart als zinvol omdat je je niet kunt vinden in de doelstellingen van de organisatie waarin en waarvoor je werkt.

Volgens René Gude wringt er dan iets op zingevingsgebied.

Is dat het geval, dan is het zaak om daarbij stil te staan. En te reflecteren over hoe je of jouw denken over jouw werk, of jouw werk inhoudelijk zo kunt aanpassen, dat het wel zinvol voor je is.

Ik help je op weg met een aantal overwegingen.

 

© foto Marius_Comanescu / Shutterstock.com

 

Functioneel en substantieel rationaliseren met betrekking tot je werk

 

De socioloog Karl Mannheim maakt onderscheid tussen functionele en substantiële rationaliteit.

Functionele rationaliteit omschrijft hij als:

“Series of actions organized in such a way that it leads to a previously defined goal, every element in this series of actions receiving a functional position and role.”

Het gedrag is gericht op een gegeven doel en de middelen om het doel te bereiken moeten consequent en objectief te berekenen zijn.

Uitgaande van zijn omschrijving en die vertaald naar werk, kun je steengoed zijn in het bereiken van doelen waar je zelf nooit over hebt nagedacht.

Toch noemt Mannheim dit gedrag rationeel omdat het zo is georganiseerd dat elke handeling een functionele rol speelt om het doel te verwezenlijken.

 

Bij substantiële rationaliteit ligt het anders.

 

Substantiële rationaliteit is volgens Mannheim:

“An act of thought which reveals intelligent insight into the inter-relations of events in a given situation”.

Het gaat om een bewuste handeling waaruit inzicht blijkt in de samenhang van gebeurtenissen en de situatie als geheel.

Het gaat hierbij om steengoed zijn in het bereiken van doelen waar je goed over hebt nagedacht en waar je volledig achter staat.

Dat maakt dat je jouw werk als zinvol ervaart, omdat je een bijdrage levert aan iets dat voor jou betekenisvol is.

 

 

Menselijk gedrag in de huidige maatschappij vertoont meer en meer kenmerken van functionele rationaliteit

 

Je ziet dat ook terug in werk.

Mensen ervaren hun werk niet meer als zinvol omdat het steeds meer verbrokkeld raakt en zij geen verantwoordelijkheid meer dragen.

Het verlies aan verantwoordelijkheid over een geheel, in combinatie met individualisering leidt tot zinverlies.

Bijvoorbeeld de ervaring van Ruben.

Hij werkte als architect op een gerenommeerd architectenbureau. Naar zijn zeggen, was hij veel aan het uitwerken en tekenen op onderdelen. Hij had nauwelijks zicht op het grotere geheel.

Ik begrijp heel goed dat het dan kan zijn, dat je je afvraagt waar je eigenlijk mee bezig bent. En kunt twijfelen aan de zinvolheid van je werk.

Dat wordt anders, als je zicht hebt op en je bewust bent van waar jij een bijdrage aan levert.

Ook al ben je dan een schakeltje in het grotere geheel. Zonder jouw schakel is de ketting verbroken en wordt het uiteindelijke doel niet gerealiseerd.

 

 

Doel- en waarde rationeel handelen

 

In het verlengde van functionele en substantiële rationaliteit ligt het onderscheid tussen doel- en waarde rationeel handelen.

Als een handeling effectief is met het oog op het te verwezenlijken doel, dan is er sprake van doel rationeel handelen of formele rationaliteit.

Als een handeling op logische wijze in het verlengde ligt of is afgeleid van een hogere of ultieme waarde, dan is er sprake van waarde rationeel handelen.

Bij waarde rationeel handelen doe je iets omdat het vanuit jouw waardenpatroon zinvol is om het te doen, of om het op die manier te doen.

Ik geef je een eigen voorbeeld.

Bij individuele coachtrajecten is het mijn ervaring dat over het algemeen zes coachgesprekken voldoende zijn om onze doelen te realiseren.

Als gaande het traject blijkt, dat we met die zes coachgesprekken onze doelen nog niet helemaal hebben bereikt, dan worden het er zeven. Of in het extreme geval, desnoods acht.

Als een coachklant zich tenminste ten volle heeft ingezet voor het traject.

Want volgens mijn waardenpatroon is het belangrijk om verwachtingen na te komen, ook al kost het dan extra uren en inspanningen van mijn kant.

 

 

Verschil tussen amoreel en immoreel handelen

 

Een ander belangrijk thema, gerelateerd aan doel- en waarde rationeel handelen, is het onderscheid tussen immoreel handelen en amoreel handelen.

Bij amoreel handelen handel je binnen de wet. Maar zonder je af te vragen of het ethisch verantwoord is wat je doet. Of het strookt met de waarden die je zelf in je eigen leven zou hanteren.

Bij immoreel handelen handel je in strijd met de wet.

Een bekend voorbeeld van de kwestie amoreel handelen en immoreel handelen is de gang van zaken in de bankensector.

Joris Luyendijk schreef er een boek over.

Ik merk dat niet iedere werknemer van een bank zich kan identificeren met de werkwijze in zijn sector. Misschien ook wel door het enigszins negatieve imago dat de bankensector daardoor heeft gekregen.

Zeker in het hogere echelon.

En sterk uitgedrukt, er eigenlijk niet meer bij wil horen, omdat hij zich niet kan vereenzelvigen met de normen en waarden die worden gehanteerd.

Zo werkte bijvoorbeeld een van mijn coachklanten op de afdeling Structured Finance van een grote bank. In zijn werk heeft hij te maken met corporates die grote sommen geld, in termen van miljoenen, willen lenen van de bank.

Hij werkt in wat hij noemt een highly regulated omgeving. En voelt zich daardoor eigenlijk een soort ambtenaar. Graag wil hij meer accountable zijn, zowel in positieve als in negatieve zin.

Dat zou zijn werk zinvoller maken.

 

 

Werk als interessant terrein om aan zinvolle doelen te werken

 

Als je vindt dat een bedrijf het goede doet, dan zal je graag voor dat bedrijf werken.

Als je gelooft dat wat je doet ook echt het verschil maakt, dan is het makkelijker om hard te werken.

Dat wordt anders als je daar niet in gelooft, want dan wordt dat juist moeilijk.

En het wordt helemaal moeilijk, als je werk moet doen dat losstaat van je innerlijke drijfveren en doelen die er voor jezelf toe doen.

Dat gaat schuren en leidt op termijn tot een zingevingsprobleem.

 

 

 

Twijfel je aan de zinvolheid van je werk?

Hunker je naar werk waarin je het verschil kunt maken in een vakgebied of werkveld dat voor jou betekenisvol is?

Neem gerust contact met me op.

Graag help ik je op weg.