Stress; vriend of vijand?

Hoe anders denken over en omgaan met stress je gezonder kan maken 

Je zou denken dat stress je ziek maakt en het risico verhoogt op van alles en nog wat, van een gewone verkoudheid tot hart- en vaatziekten.  

Als ik om me heen hoor, dan wordt stress ook best vaak genoemd als belangrijke factor bij ziek worden en ziek zijn.  

Ook Kelly McGonigal, docent gezondheidspsychologie aan Stanford University, zag stress als een vijand, een bedreiging voor de gezondheid. Maar ze kwam door de resultaten van een Amerikaans onderzoek naar de invloed van stress op vroegtijdig overlijden, tot een andere visie.  

Hoe je denkt over stress en hoe je ermee omgaat blijkt namelijk veel uit te maken. Zo veel dat stress, in plaats van ziek, je zelfs gezonder kan maken.

Relatie tussen stress en vroegtijdig overlijden

Uit het Amerikaanse onderzoek kwam naar voren, dat mensen die in het jaar voorgaand aan het onderzoek veel stress hadden ervaren, 43 procent meer kans hadden om vroegtijdig te overlijden.  

Je zou dus denken dat stress slecht is, een bedreiging voor je gezondheid.  

Maar wat bleek uit het onderzoek?  

Het risico op vroegtijdig sterven door stress, gold alleen voor de mensen die dachten dat stress gevaarlijk was voor hun gezondheid.  

Mensen die veel stress ondervonden, maar die niet als gevaarlijk beschouwden, hadden niet meer kans om vroegtijdig te overlijden. Ze hadden in verhouding tot anderen zelfs het laagste risico om te sterven. Mensen die weinig stress ervaarden, meegerekend.  

De onderzoekers schatten dat over de acht jaar dat ze sterfgevallen volgden, 182 duizend mensen vroegtijdig stierven. Niet door de stress zelf, maar van het idee dat het slecht is voor je gezondheid.

Als je denken over stress verandert, blijkt je lichaam er anders op te reageren

Bij een typische stressreactie gaat je hartslag omhoog en je bloedvaten trekken samen. Ook ga je sneller ademen en mogelijk zweten. Dat zweten kan dan veroorzaakt worden door de hoeveelheid adrenaline in je lichaam. In een stressvolle situatie maakt je lichaam namelijk meer adrenaline aan om te kunnen vechten of vluchten.  

Misschien herken je genoemde verschijnselen. Bijvoorbeeld van een sollicitatiegesprek, een voor jou spannend gesprek met je leidinggevende of een vergadering waarbij je bij de rondvraag met je ogen de kring volgend, voor jou de spanning voelt stijgen als jouw beurt nabijkomt.  

Het opmerkelijke is dat als je anders leert denken over stress en er anders mee leert omgaan, je lichaam ook anders daarop gaat reageren.  

Uit onderzoek bleek dat bij mensen die stress zagen als hulpmiddel om een uitdaging aan te gaan en ondersteunend voor hun prestatie, hun bloedvaten ontspannen bleven. Hun hartslag versnelde wel, maar met een gezonder, wat heet, cardiovasculair profiel. Lijkend op wat er gebeurt op momenten dat je heel blij bent of je heel krachtig en moedig voelt.  

Ook het sneller ademen hoeft geen probleem te zijn; er gaat juist meer zuurstof naar je brein.  

Dat doet me ook denken aan mensen die aangeven het best te presteren als ze enige spanning ervaren. En bijvoorbeeld pas in actie komen als de deadline dichtbij komt. Een ander zou er in negatieve zin stress van krijgen, maar zij gaan dan juist als een speer.

De aangemaakte oxytocine maakt je socialer en gezonder

Je hebt vast weleens gehoord van oxytocine, beter bekend als het knuffelhormoon.  

Oxytocine is een stresshormoon. Je hypofyse verspreidt het als deel van de stressreactie en het heeft invloed op je brein. Het motiveert je om steun te zoeken. Het zet je aan om iemand te vertellen hoe je je voelt in plaats van dat op te kroppen. Het maakt ook dat je sneller ziet dat iemand worstelt met iets, zodat je elkaar kunt steunen.  

Maar hoe maakt oxytocine je gezonder?  

Kennelijk heeft oxytocine niet alleen invloed op je brein, maar ook op andere lichaamsfuncties. Een belangrijke rol van oxytocine is dat het je vasculaire systeem beschermt tegen de effecten van stress. Het helpt je bloedvaten ontspannen te blijven. Bovendien helpt het je hartcellen te regenereren en versterkt het je hart.  

Al die positieve effecten worden ook nog eens versterkt door sociaal contact en sociale steun. Verbinding met mensen fungeert als mechanisme voor stressveerkracht.  

Hoe je denkt en hoe je omgaat met stress kan je stresservaring transformeren

Kelly McGonigal zegt daarover: 

‘Als je je stresservaring beschouwt als nuttig, creëer je een biologie van moed. Als je je verbindt met anderen in stress, creëer je veerkracht. 

Als je zo naar stress kunt kijken, dan word je niet alleen beter in het hanteren van stress. Je maakt ook een stevig statement. In die zin dat je zegt dat je voldoende vertrouwen hebt om de uitdaging van het leven aan te gaan.’ 

En naar aanleiding van de vraag of het een goed idee is om een stressvolle baan op te pakken, zegt ze: 

‘Nastreven wat betekenis geeft in je leven is gezonder dan ongemak proberen te vermijden.  

En de beste manier om beslissingen te nemen is dat na te jagen wat betekenis in je leven brengt en erop te vertrouwen dat je de stress die volgt, aankan.’ 

Zou je graag werk doen waarin je een bijdrage kunt leveren die voor jou van betekenis is?  

Maar weet je nog niet hoe dat werk eruit moet gaan zien? 

En zou je graag erop vertrouwen dat je de stress aankunt, die komt kijken bij het verwerven van een nieuwe baan? 

Lees mijn boek ‘Wat wil ik nu echt?’ – Een loopbaanstrategie voor gedreven hbo’ers en academici die meer waarde willen realiseren in hun werk.