Hoe een andere bril, net als een andere denkhoed, een nieuwe focus biedt
Wist je:
- dat ieder mens een eigen focus op de werkelijkheid heeft;
- dat we allemaal door een andere bril naar die werkelijkheid kijken;
- dat onze focus sterk wordt bepaald door onze capaciteiten, waarden, overtuigingen en onze identiteit?
Ter illustratie geef ik je een paar uitspraken.
Allereerst een uitspraak van een hoger opgeleide vrouw:
“Ik ben langdurig werkloos, ik kom voorlopig niet meer aan een baan. Als er straks wel weer banen komen, ben ik of te oud, of te lang uit het arbeidsproces. En ik weet zeker dat ook u niet in staat bent om mij aan een baan te helpen”.
En onderstaand een fragment uit het verhaal van Wim, een van mijn oud-coachklanten:
“De periode van het zoeken en vinden van nieuw werk was voor mij zeker niet altijd rozengeur en maneschijn. Ook het woord NEE heb ik bij sollicitaties geregeld te horen gekregen. Ik heb ervaren dat het dan belangrijk is om uit te gaan van je eigen kracht en positief te blijven, ook al valt dat niet altijd mee.
Als 50 plusser wil ik werkzoekenden meegeven:
Waar een wil is, is ook voor een 50 plusser een weg. Ik heb ervaren dat er met goede begeleiding en enthousiasme, doorzettingsvermogen en wilskracht zeer zeker mogelijkheden zijn”.
Iedereen heeft een eigen focus op de werkelijkheid
Wim heeft duidelijk een positieve instelling. Ook al heeft hij een aantal keren ‘nee’ te horen gekregen, hij is positief gebleven. Door die instelling is het hem gelukt om zich nieuwe vaardigheden eigen te maken en door netwerken een nieuwe baan te verwerven.
Behalen van succes is moeilijker als je naar de wereld kijkt door een donkere bril. Het beeld is dan somber gekleurd en leidt ook eerder tot een kritische uitlating.
Iedereen maakt een eigen interpretatie van de werkelijkheid. Alles wat je waarneemt wordt gefilterd door bijvoorbeeld je overtuigingen en de waarden die voor jou leidend zijn. Voor een ander kan de interpretatie van dezelfde werkelijkheid heel anders zijn.
We kijken naar de werkelijkheid als door een gekleurde bril. Misschien herinner je je de aankoop van een nieuwe zonnebril. Met de ene kleur glas wordt de wereld om je heen zonnig en warm. Een andere kleur maakt het beeld juist rustig en overzichtelijk. En heel donker glas kan de wereld somber maken, alsof het elk moment kan gaan regenen.
De “zes denkende hoofddeksels” van Edward de Bono
In dit boek stelt de Bono dat denken een complex gebeuren is. Hij vergelijkt het met jongleren, waarbij je probeert verschillende ballen tegelijk in de lucht te houden.
Hij laat zien hoe je door het opzetten van een van de zes denkhoeden kunt focussen op een bepaald aspect van het denken. In plaats van te proberen bij het denken alles tegelijk te doen.
De denkhoeden heeft de Bono ieder een eigen kleur gegeven. Door het opzetten van een andere kleur denkhoed kun je je verplaatsen in een andere rol. De Bono noemt de objectieve denker (wit), de subjectieve (rood), de positieve (geel), de kritische (zwart), de creatieve denker (groen) en de denker over het denken (blauw).
“De zes denkhoeden stellen ons in staat om ons denken te dirigeren zoals een dirigent zijn orkest dirigeert”, zegt de Bono in zijn boek. Zie je het voor je?
Wil je de Bono horen, klik dan hier
Kijken door gekleurde brillen
Een andere kleur denkhoed betekent de focus op een andere denkrichting. Je stelt scherp op een ander aspect van het denken.
Door het opzetten van een anders gekleurde bril ga je andere dingen zien. Zo zoek je met een groene bril naar andere zaken dan met een zwarte bril. En zo stel je met groene vooringenomenheid op andere zaken scherp dan met zwarte.
Bij het interpreteren van de werkelijkheid spelen overigens naast kijken ook de vier andere zintuigen (horen, ruiken, proeven en voelen) een rol. Sommige mensen hebben dan nog een ‘zesde zintuig’.
Bovendien zijn waarnemingen altijd subjectief. Jij selecteert en interpreteert de gegevens die voor jou belangrijk zijn en die in jouw bekende denkpatroon passen. Het gaat om wat jij ziet en wat jij erin ziet. Dat kan van mens tot mens verschillen.
Zes focussen, de brillen in zes kleuren.
Grofweg zijn er zes manieren om te kijken naar de werkelijkheid. Elke manier, elke focus heeft zijn eigen kleur.
1. Wit
Wit is eigenlijk geen kleur; het is neutraal en objectief. Bij de witte focus staat het zoeken naar informatie (feiten en gegevens) centraal.
2. Rood
Rood is een warme kleur, de kleur van het hart. En is daarmee een treffende metafoor voor emoties, gevoelens en intuïtie. Door een rode bril ben je mensgericht, zoek je verbinding en ben je gericht op het voelen, het beleven.
3. Geel
Geel is een zonnige kleur, dus positief. En symboliseert het optimisme, de hoop. Met een gele focus zie je voordelen, kansen en mogelijkheden.
4. Zwart
Zwart is net als wit eigenlijk geen kleur, maar wordt algemeen geassocieerd met somberheid en negativiteit. De zwarte focus is gericht op de risico’s en de negatieve aspecten, de redenen waarom iets niet kan worden gedaan of niet gaat lukken.
5. Groen
Groen is de kleur van uitbundig groeiende vegetatie op een vruchtbare voedingsbodem. De groene focus symboliseert dan ook creativiteit en stelt scherp op alternatieven, nieuwe inzichten en denkbeelden.
6. Blauw
Blauw is een ‘koele’ kleur, de kleur van de hemel die alles overkoepelt. Met een blauwe bril zoek je inzichten, analyses, verbanden, samenhang, structuur.
De kunst van het multifocussen
De Bono is van mening dat iedereen kan denken met een bepaalde focus. En dus in staat is om in te zoomen op een bepaald aspect van het denken. Als hij zich maar bewust opstelt als een denker die een bepaalde denkhoed op zet; een bepaalde rol op zich neemt. De Bono noemt dat actief denken, creatief denken. Naar zijn mening zou iedereen dat moeten leren.
Het zou ook mooi zijn als iedereen zou leren multifocussen. Multifocussen is het vermogen om van perspectief te kunnen wisselen, te kunnen schakelen tussen verschillende focussen. Dat betekent kunnen kijken door verschillende brillen.
Het gaat om het ter discussie durven stellen van je eigen vertrouwde zienswijze en de bereidheid om je open te stellen voor andere perspectieven.
Alle kans dat die andere perspectieven nieuwe inzichten opleveren.
Een oefening in multifocussen
Neem een situatie in gedachten die je zou willen veranderen of een vraag waar je voor jezelf een antwoord op wilt.
Beantwoord naar aanleiding van de zes kleuren onderstaande 6 vragen:
- Hoe is de situatie? Wat speelt er? Beschrijf de situatie zo objectief mogelijk. (wit)
- Hoe ziet de ideale situatie eruit? Kijk eens in de toekomst. Fantaseer maar. Alles mag. (groen)
- Hoe zou je je voelen als de ideale situatie er is en hoe merk je dat aan je lijf? (rood)
- Welke overtuigingen zitten jou in de weg? Welke risico’s zie je? (zwart)
- Welke kansen en mogelijkheden zie je? Wat zou jou kunnen helpen? Waar zie je kansen om het te realiseren? (geel)
- Welke inzichten levert deze exercitie je op? Wat is je conclusie? Heb je iets ontdekt? Wat zou je morgen of de komende weken kunnen doen om die situatie te bereiken? Noem één stap. (blauw)
Onlangs werd mij gevraagd welke twee of drie kleuren mijn focus in mijn rol als loopbaancoach ‘kleuren’. Dat zijn met name blauw, groen en rood. Maar ook een kritische blik en feiten verzamelen zijn mij niet vreemd. Ook ik oefen mijzelf in multifocussen.
Hoe is dat voor jou? Welke kleur(en) ‘kleuren’ jouw kijk? In hoeverre verschilt dat voor jou per context?
Ik lees je reactie graag.
